زمان تقریبی مطالعه: 46 دقیقه
 

آثار انفاق (قرآن)





در این مقاله آثار انفاق با توجه به آیات قرآن معرفی می‌شوند.


۱ - آثار اجتماعی انفاق


آثار اجتماعی انفاق که در آیات قرآن ذکر شده‌اند عبارتند از:

۱.۱ - امنیت اجتماعی


انفاق مال در جهت تقويت بنيه دفاعى، در پى دارنده امنیّت اجتماعى براى جامعه مسلمانان:
۱. «وَأَنفِقُواْ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَلاَ تُلْقُواْ بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ ...؛ و در راه خدا انفاق کنید!و (با ترک انفاق)، خود را به دست خود، به هلاکت نیفکنید! ....» با توجه به این که این آیه به دنبال آیه‌های جهاد واقع شده یک احتمال این است که انفاق در این آیه، انفاق برای جهاد باشد، که ترک آن موجب قدرت دشمن و ضعف و نابودی مسلمانان می‌شود.
۲. «وَأَعِدُّواْ لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدْوَّ اللّهِ وَعَدُوَّكُمْ وَآخَرِينَ مِن دُونِهِمْ لاَ تَعْلَمُونَهُمُ اللّهُ يَعْلَمُهُمْ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَيْءٍ فِي سَبِيلِ اللّهِ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ ...؛براى مقابله با آنها (دشمنان‌)، هر چه در توان داريد از نيرو و از اسبهاى ورزيده آماده سازيد، تا به وسيله آن، دشمن خدا و دشمن شناخته شده خويش را بترسانيد! و دشمنان ديگرى غير از اينها، كه شما آنها را به علت نفاقشان نمى‌شناسيد و خدا آنها را مى‌شناسد. و هر چه در راه خدا و تقويت اسلام انفاق كنيد، بى كم و كاست به شما بازگردانده مى‌شود....»

۱.۲ - رفع مشکلات اقتصادی


لزوم انفاق در راه خدا براى رفع مشكلات اقتصادى جامعه از سوى ثروتمندان:
«وَلَا يَأْتَلِ أُوْلُوا الْفَضْلِ مِنكُمْ وَالسَّعَةِ أَن يُؤْتُوا أُوْلِي الْقُرْبَى وَالْمَسَاكِينَ وَالْمُهَاجِرِينَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ...؛آنها كه از ميان شما داراى برترى مالى و وسعت زندگى هستند نبايد سوگند ياد كنند كه از انفاق نسبت به نزديكان و مستمندان و مهاجران در راه خدا دريغ نمايند....»

۲ - آثار فردی انفاق


آثار فردی انفاق عبارت است از:

۲.۱ - آرامش درونی


آرامش درونى، دستاوردى از انفاق در راه خدا:
۱. «الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ ... وَلاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ؛کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می‌کنند ... و نه ترسی دارند، و نه غمگین می‌شوند.»
۲. «وَمَثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللّهِ وَتَثْبِيتًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ ...؛و عمل كسانى كه اموال خود را براى خشنودى خدا، و پايدار ساختن فضايل انسانى در روح خود، انفاق مى‌كنند....»
۳. «الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُم بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ ... وَلاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ؛آنها که اموال خود را، شب و روز انفاق می‌کنند ... نه ترسی بر آنهاست، و نه غمگین می‌شوند.» جمله «لا خوف علیهم و لا هم یحزنون» می‌تواند اشاره به آرامش دنیایی و آخرتی انفاق‌کنندگان داشته باشد.

۲.۲ - آسانی کار


انفاق، زمينه‌ساز تسهيل امور دنيوى و اخروى:
«فَأَمَّا مَن أَعْطَى وَاتَّقَى • فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْيُسْرَى؛اما آن کس که (در راه خدا) انفاق کند و پرهیزگاری پیش گیرد. ما او را در مسیر آسانی قرار می‌دهیم.»

۲.۳ - آمرزش


انفاق، موجب بخشش گناهان:
۱. «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَنفِقُواْ مِن طَيِّبَاتِ مَا كَسَبْتُمْ وَمِمَّا أَخْرَجْنَا لَكُم مِّنَ الأَرْضِ وَلاَ تَيَمَّمُواْ الْخَبِيثَ مِنْهُ تُنفِقُونَ وَلَسْتُم بِآخِذِيهِ إِلاَّ أَن تُغْمِضُواْ فِيهِ وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ • الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَيَأْمُرُكُم بِالْفَحْشَاء وَاللّهُ يَعِدُكُم مَّغْفِرَةً مِّنْهُ وَفَضْلًا وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ؛اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! از اموال پاكيزه‌اى كه به دست آورده‌ايد، و از آنچه از زمین براى شما خارج ساخته‌ايم (از منابع و معادن و درختان و گیاهان)، انفاق كنيد؛ و براى انفاق، به سراغ بى ارزش آن نرويد در حالى كه خودِ شما، به هنگام پذيرش اموال، حاضر نيستيد آنها را بپذيريد؛ مگر از روى اغماض و کراهت. و بدانيد خداوند، بى‌نياز و ستوده است. شيطان، شما را هنگام انفاق، وعده فقر و تهيدستى مى‌دهد؛ و به زشتيها امر مى‌كند؛ ولى خداوند وعده آمرزش و فزونى به شما مى‌دهد؛ و خداوند، رحمت و قدرتش گسترده، و به هر چيز داناست. و به وعده خود وفا مى‌كند.»
۲. «الَّذِينَ يُنفِقُونَ فِي السَّرَّاء وَالضَّرَّاء ... • أُوْلَئِكَ جَزَآؤُهُم مَّغْفِرَةٌ مِّن رَّبِّهِمْ ...؛همان كسانى كه در توانگرى و تنگدستى، انفاق مى‌كنند... چنين كسانى پاداششان آمرزش پروردگار است....»
۳. «وَلَقَدْ أَخَذَ اللّهُ مِيثَاقَ بَنِي إِسْرَائِيلَ وَبَعَثْنَا مِنهُمُ اثْنَيْ عَشَرَ نَقِيبًا وَقَالَ اللّهُ إِنِّي مَعَكُمْ لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلاَةَ وَآتَيْتُمُ الزَّكَاةَ وَآمَنتُم بِرُسُلِي وَعَزَّرْتُمُوهُمْ وَأَقْرَضْتُمُ اللّهَ قَرْضًا حَسَنًا لَّأُكَفِّرَنَّ عَنكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ ...؛خدا از بنی اسرائیل پیمان گرفت، و از آنها دوازده رهبر و سرپرست برانگیختیم و خداوند (به آنها) گفت من با شما هستم، اگر نماز را برپا دارید و زکات را بپردازید و به رسولان من ایمان بیاورید و آنها را یاری کنید و بخدا قرض الحسنه بدهید (در راه او به نیازمندان کمک کنید) گناهان شما را می‌پوشانم (می‌بخشم) ....»
۴. «الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ • ... لَّهُمْ ... مَغْفِرَةٌ...؛ آنها که نماز را بر پا می‌دارند و از آنچه به آنها روزی داده‌ایم انفاق می‌کنند برای آنها ... آمرزش است ....»
۵. «وَمِنَ الأَعْرَابِ مَن يُؤْمِنُ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَيَتَّخِذُ مَا يُنفِقُ قُرُبَاتٍ عِندَ اللّهِ وَصَلَوَاتِ الرَّسُولِ أَلا إِنَّهَا قُرْبَةٌ لَّهُمْ سَيُدْخِلُهُمُ اللّهُ فِي رَحْمَتِهِ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ؛گروه (دیگری) از عربهای بادیه نشین ایمان بخدا و روز رستاخیز دارند، و آنچه را انفاق می‌کنند مایه تقرب نزد خدا، و دعاهای پیامبر میدانند، آگاه باشید اینها مایه تقرب آنها است، خداوند به زودی آنان را در رحمت خود وارد خواهد ساخت، چرا که خداوند آمرزنده و مهربان است.»
۶. «إِن تُقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا يُضَاعِفْهُ لَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللَّهُ شَكُورٌ حَلِيمٌ؛اگر به خدا قرض الحسنه دهید آنرا برای شما مضاعف می‌سازد، و شما را می‌بخشد و خداوند شکرکننده و بردبار است.»

۲.۴ - از زمره صالحان


وارد شدن در زمره صالحان در پى انفاق مال:
«وَأَنفِقُوا مِن مَّا رَزَقْنَاكُم مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ فَيَقُولَ رَبِّ لَوْلَا أَخَّرْتَنِي إِلَى أَجَلٍ قَرِيبٍ فَأَصَّدَّقَ وَأَكُن مِّنَ الصَّالِحِينَ؛از آنچه به شما روزی داده‌ایم انفاق کنید، پیش از آنکه مرگ یکی از شما فرا رسد، و بگوید پروردگارا! چرا مرا مدت کمی به تأخیر نینداختی، تا صدقه دهم و از صالحان باشم!»

۲.۵ - از زمره نیکوکاران


انفاق موجب قرار گرفتن در زمره نیکوکاران:
«الَّذِينَ يُنفِقُونَ فِي السَّرَّاء وَالضَّرَّاء ... وَاللّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ؛همانها که در توانگری و تنگدستی انفاق می‌کنند... و خدا نیکوکاران را دوست دارد.»

۲.۶ - امداد خدا


برخوردارى از يارى و امداد الهى از آثار انفاق مال:
«وَمَا أَنفَقْتُم مِّن نَّفَقَةٍ أَوْ نَذَرْتُم مِّن نَّذْرٍ فَإِنَّ اللّهَ يَعْلَمُهُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ؛و هر چیز را که انفاق می‌کنید، یا (اموالی را که) نذر کرده‌اید (در راه خدا انفاق کنید)، خداوند آنها را می‌داند. و ستمگران یاوری ندارند.» از مفهوم و ما للظالمین من انصار که تنها ترک کنندگان انفاق از حمایت خداوند محروم‌اند، برداشت یاد شده استفاده می‌شود.

۲.۷ - برخورداری از سود


انفاق در راه خدا، موجب بازگشت سود آن به انسان:
۱. «... وَمَا تُنفِقُواْ مِنْ خَيْرٍ فَلأنفُسِكُمْ وَمَا تُنفِقُونَ إِلاَّ ابْتِغَاء وَجْهِ اللّهِ ...؛ ... و آنچه را از خوبیها و اموال انفاق می‌کنید، برای خودتان است، (ولی) جز برای رضای خدا، انفاق نکنید! ....»
۲. «هَاأَنتُمْ هَؤُلَاء تُدْعَوْنَ لِتُنفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَمِنكُم مَّن يَبْخَلُ وَمَن يَبْخَلْ فَإِنَّمَا يَبْخَلُ عَن نَّفْسِهِ وَاللَّهُ الْغَنِيُّ وَأَنتُمُ الْفُقَرَاء ...؛آری شما همان جمعیتی هستید که دعوت برای انفاق در راه خدا می‌شوید و بعضی از شما بخل می‌ورزند، و هر کس بخل کند نسبت به خود بخل کرده است، و خداوند بی نیاز است و شما همه نیازمندید ....»
۳. «فَاتَّقُوا اللَّهَ ... وَأَنفِقُوا خَيْرًا لِّأَنفُسِكُمْ وَمَن يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛بنابراین تقوای الهی پیشه کنید، ... و انفاق کنید که برای شما بهتر است، و آنها که از بخل و حرص خویشتن مصون بمانند رستگار و پیروزند.»

۲.۸ - برکت


انفاق در راه خدا، موجب بركت در مال:
۱. «مَّن ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا كَثِيرَةً وَاللّهُ يَقْبِضُ وَيَبْسُطُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ؛کیست که به خدا قرض الحسنه ای دهد، (و از اموالی که خدا به او بخشیده، انفاق کند،) تا آن را برای او، چندین برابر کند؟ و خداوند است که (روزی بندگان را) محدود یا گسترده می‌سازد، (و انفاق ، هرگز باعث کمبود روزی آنها نمی‌شود). و به سوی او باز می‌گردید (و پاداش خود را خواهید گرفت).»
۲. «مَّثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنبُلَةٍ مِّئَةُ حَبَّةٍ وَاللّهُ يُضَاعِفُ لِمَن يَشَاءُ ...؛کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می‌کنند، همانند بذری هستند که هفت خوشه برویاند، که در هر خوشه، یکصد دانه باشد، و خداوند آن را برای هر کس بخواهد (و شایستگی داشته باشد)، دو یا چند برابر می‌کند، ....»
۳. «وَمَثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللّهِ وَتَثْبِيتًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ كَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبْوَةٍ أَصَابَهَا وَابِلٌ فَآتَتْ أُكُلَهَا ضِعْفَيْنِ فَإِن لَّمْ يُصِبْهَا وَابِلٌ فَطَلٌّ ...؛و (کار) کسانی که اموال خود را برای خشنودی خدا، و تثبیت (ملکات انسانی در) روح خود، انفاق می‌کنند، همچون باغی است که در نقطه بلندی باشد، و بارانهای درشت به آن برسد، (و از هوای آزاد و نور آفتاب ، به حد کافی بهره گیرد،) و میوه خود را دو چندان دهد و اگر باران درشتی بر آن نبارد لا اقل بارانهای ریز و شبنم بر آن می‌بارد و باز هم میوه و ثمر می‌دهد و شاداب و با طراوت است ....»
۴. «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَنفِقُواْ مِن طَيِّبَاتِ مَا كَسَبْتُمْ وَمِمَّا أَخْرَجْنَا لَكُم مِّنَ الأَرْضِ ...؛ای کسانی که ایمان آورده اید! از قسمت‌های پاکیزه اموالی که (از طریق تجارت) به دست آورده اید، و از آنچه از زمین برای شما خارج ساخته ایم (از منابع و معادن و درختان و گیاهان)، انفاق کنید!....»
۵. «... وَاللّهُ يَعِدُكُم مَّغْفِرَةً مِّنْهُ وَفَضْلًا وَاللّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ؛... خداوند وعده آمرزش و فزونی به شما می‌دهد، و خداوند، قدرتش وسیع، و (به هر چیز) داناست. (به همین دلیل، به وعده های خود، وفا می‌کند).»
۶. «وَمَاذَا عَلَيْهِمْ لَوْ ... وَأَنفَقُواْ مِمَّا رَزَقَهُمُ اللّهُ ... • إِنَّ اللّهَ لاَ يَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ وَإِن تَكُ حَسَنَةً يُضَاعِفْهَا وَيُؤْتِ مِن لَّدُنْهُ أَجْرًا عَظِيمًا؛چه می‌شد اگر ... (در راه او) انفاق می‌نمودند! ؟ ... خداوند (حتی) به اندازه سنگینی ذره‌ای ستم نمی‌کند و اگر کار نیکی باشد، آن را دو چندان می‌سازد، و از نزد خود پاداش عظیمی (در برابر آن) می‌دهد.»
۷. «مَن ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ وَلَهُ أَجْرٌ كَرِيمٌ؛کیست که به خدا وام نیکو دهد (و از اموالی که به او ارزانی داشته انفاق کند) تا خداوند آنرا برای او چندین برابر کند، و برای او اجر فراوان پرارزشی است.»
۸. «إِنَّ الْمُصَّدِّقِينَ وَالْمُصَّدِّقَاتِ وَأَقْرَضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا يُضَاعَفُ لَهُمْ وَلَهُمْ أَجْرٌ كَرِيمٌ؛مردان و زنان انفاق کننده و آنها که (از این طریق) به خدا قرض الحسنه دهند برای آنها مضاعف می‌شود و پاداش پرارزشی دارند.»
۹. «... وَأَنفِقُوا خَيْرًا لِّأَنفُسِكُمْ وَمَن يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ • إِن تُقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا يُضَاعِفْهُ لَكُمْ ...؛... و انفاق کنید که برای شما بهتر است، و آنها که از بخل و حرص خویشتن مصون بمانند رستگار و پیروزند. اگر به خدا قرض الحسنه دهید آن را برای شما مضاعف می‌سازد ....»

۲.۸.۱ - برکت بدون ستم


انفاق‌كننده در راه خدا، بهره‌مند از سود و پاداش كامل انفاق بى‌هيچ ستمى در حق وى:
«... وَمَا تُنفِقُواْ مِنْ خَيْرٍ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَأَنتُمْ لاَ تُظْلَمُونَ؛... و آنچه از اموال نيكو انفاق مى‌كنيد، پاداش آن به طور كامل به شما بازگردانده مى‌شود؛ و به شما ستم نخواهد شد.»
برداشت مزبور از «یوف» است که دریافت شیء به گونه کمال و تمام را می‌رساند.

۲.۹ - تزکیه


تزکیه روح و روان از آثار انفاق خالصانه:
«الَّذِي يُؤْتِي مَالَهُ يَتَزَكَّى • وَمَا لِأَحَدٍ عِندَهُ مِن نِّعْمَةٍ تُجْزَى • إِلَّا ابْتِغَاء وَجْهِ رَبِّهِ الْأَعْلَى؛همان کس که مال خود را (در راه خدا) می‌بخشد تا تزکیه نفس کند و هیچ کس را نزد او حق نعمتی نیست تا بخواهد (به وسیله این انفاق) او را جزا دهد. بلکه تنها هدفش جلب رضای پروردگار بزرگ او است.»

۲.۱۰ - تجارت زوال ناپذیر


انفاق در راه خدا موجب برخوردارى از تجارت زوال‌ناپذير:
«إِنَّ الَّذِينَ يَتْلُونَ كِتَابَ اللَّهِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِيَةً يَرْجُونَ تِجَارَةً لَّن تَبُورَ؛کسانی که کتاب الهی را تلاوت می‌کنند و نماز را بر پا می‌دارند و از آنچه به آنها روزی داده‌ایم پنهان و آشکار انفاق می‌کنند، تجارت (پر سودی) را امید دارند که نابودی و کساد در آن نیست.»

۲.۱۱ - تشکر خدا


انفاق در راه خدا، درپى‌دارنده سپاسگزاری خداوند:
۱. «إِنَّ الَّذِينَ يَتْلُونَ كِتَابَ اللَّهِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِيَةً يَرْجُونَ تِجَارَةً لَّن تَبُورَ • لِيُوَفِّيَهُمْ أُجُورَهُمْ وَيَزِيدَهُم مِّن فَضْلِهِ إِنَّهُ غَفُورٌ شَكُورٌ؛کسانی که کتاب الهی را تلاوت می‌کنند و نماز را بر پا می‌دارند و از آنچه به آنها روزی داده‌ایم پنهان و آشکار انفاق می‌کنند، تجارت (پر سودی) را امید دارند که نابودی و کساد در آن نیست. (آنها این اعمال صالح را انجام می‌دهند) تا خداوند اجر و پاداش کامل به آنها دهد و از فضلش بر آنها بیفزاید که او آمرزنده و شکرگزار است.»
۲. «إِن تُقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا يُضَاعِفْهُ لَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللَّهُ شَكُورٌ حَلِيمٌ؛اگر به خدا قرض الحسنه دهید آنرا برای شما مضاعف می‌سازد، و شما را می‌بخشد و خداوند شکرکننده و بردبار است.»

۲.۱۲ - تقرب به خدا


انفاق خالصانه، درپى‌دارنده تقرّب به خداوند:
«وَمِنَ الأَعْرَابِ مَن يُؤْمِنُ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَيَتَّخِذُ مَا يُنفِقُ قُرُبَاتٍ عِندَ اللّهِ وَصَلَوَاتِ الرَّسُولِ أَلا إِنَّهَا قُرْبَةٌ لَّهُمْ سَيُدْخِلُهُمُ اللّهُ فِي رَحْمَتِهِ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ؛گروه (دیگری) از عربهای بادیه نشین ایمان بخدا و روز رستاخیز دارند، و آنچه را انفاق می‌کنند مایه تقرب نزد خدا، و دعاهای پیامبر میدانند، آگاه باشید اینها مایه تقرب آنها است، خداوند به زودی آنان را در رحمت خود وارد خواهد ساخت، چرا که خداوند آمرزنده و مهربان است.»

۲.۱۳ - تقوا


••• رسيدن به مقام پرهیزگاران و راستگویان، در گرو انفاق از اموال مورد علاقه:
«... وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ ... وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى ... أُولَئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ؛... بلکه نیکی (و نیکوکار) کسانی هستند که به خدا ایمان آورده‌اند ... ، و مال (خود) را با علاقه ای که به آن دارند به خویشاوندان ... انفاق می‌کنند، ... اینها کسانی هستند که راست می‌گویند (و گفتار و رفتار و اعتقادشان هماهنگ است) و اینها هستند پرهیزکاران.»

••• انفاق از مال موجب رسيدن به مقام پرهيزكارترين افراد:
«وَسَيُجَنَّبُهَا الْأَتْقَى • الَّذِي يُؤْتِي مَالَهُ يَتَزَكَّى؛و به زودی باتقواترین مردم از آن دور داشته می‌شود. همان کس که مال خود را (در راه خدا) می‌بخشد تا تزکیه نفس کند.»

۲.۱۴ - تکامل


رشد تكاملى انسان در سايه انفاق در راه خدا:
۱. «مَّثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنبُلَةٍ مِّئَةُ حَبَّةٍ وَاللّهُ يُضَاعِفُ لِمَن يَشَاءُ ...؛کسانی که اموال خود را در راه خدا انفاق می‌کنند، همانند بذری هستند که هفت خوشه برویاند، که در هر خوشه، یکصد دانه باشد، و خداوند آن را برای هر کس بخواهد (و شایستگی داشته باشد)، دو یا چند برابر می‌کند، ....»
۲. «وَمَثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللّهِ وَتَثْبِيتًا مِّنْ أَنفُسِهِمْ كَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبْوَةٍ أَصَابَهَا وَابِلٌ فَآتَتْ أُكُلَهَا ضِعْفَيْنِ...؛و (کار) کسانی که اموال خود را برای خشنودی خدا، و تثبیت (ملکات انسانی در) روح خود، انفاق می‌کنند، همچون باغی است که در نقطه بلندی باشد، و بارانهای درشت به آن برسد، (و از هوای آزاد و نور آفتاب، به حد کافی بهره گیرد،) و میوه خود را دو چندان دهد (که همیشه شاداب و با طراوت است)....»

۲.۱۵ - توشه آخرت


انفاق ره‌توشه اخروى مؤمنان:
۱. «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَنفِقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاكُم مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَ يَوْمٌ لاَّ بَيْعٌ فِيهِ وَلاَ خُلَّةٌ وَلاَ شَفَاعَةٌ وَالْكَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ؛ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از آنچه به شما روزی داده‌ایم، انفاق کنید! پیش از آنکه روزی فرا رسد که در آن، نه خرید و فروش است (تا بتوانید سعادت و نجات از کیفر را برای خود خریداری کنید)، و نه دوستی (و رفاقتهای مادی سودی دارد)، و نه شفاعت ، (زیرا شما شایسته شفاعت نخواهید بود). و کافران، خود ستمگرند، (هم به خودشان ستم می‌کنند، هم به دیگران).»
۲. «قُل لِّعِبَادِيَ الَّذِينَ آمَنُواْ يُقِيمُواْ الصَّلاَةَ وَيُنفِقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلانِيَةً مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَ يَوْمٌ لاَّ بَيْعٌ فِيهِ وَلاَ خِلاَلٌ؛بگو به بندگان من که ایمان آورده‌اند، نماز را بر پا دارند و از آنچه به آنها روزی داده‌ایم پنهان و آشکار انفاق کنند پیش از آنکه روزی فرا رسد که نه در آن خرید و فروش است و نه دوستی (نه با مال می‌توانند از چنگال کیفر خدا رهایی یابند و نه با پیوندهای مادی).»
۳. «وَأَنفِقُوا مِن مَّا رَزَقْنَاكُم مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ فَيَقُولَ رَبِّ لَوْلَا أَخَّرْتَنِي إِلَى أَجَلٍ قَرِيبٍ فَأَصَّدَّقَ وَأَكُن مِّنَ الصَّالِحِينَ؛از آنچه به شما روزی داده‌ایم انفاق کنید، پیش از آنکه مرگ یکی از شما فرا رسد، و بگوید پروردگارا! چرا مرا مدت کمی به تاخیر نینداختی، تا صدقه دهم و از صالحان باشم!.»

۲.۱۶ - جبران مال انفاق شده


جبران و جايگزينى مال انفاق شده از سوى خداوند:
«... وَمَا أَنفَقْتُم مِّن شَيْءٍ فَهُوَ يُخْلِفُهُ وَهُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ؛... و هر چیزی را (در راه او) انفاق کنید جای آن را پر میکند و او بهترین روزی دهندگان است.»

۲.۱۷ - جلب دعای حضرت محمد


انفاق، موجب تقرّب به خدا و جلب دعاى رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله در حق انفاق‌كننده:
«وَمِنَ الأَعْرَابِ مَن يُؤْمِنُ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَيَتَّخِذُ مَا يُنفِقُ قُرُبَاتٍ عِندَ اللّهِ وَصَلَوَاتِ الرَّسُولِ أَلا إِنَّهَا قُرْبَةٌ لَّهُمْ سَيُدْخِلُهُمُ اللّهُ فِي رَحْمَتِهِ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ؛ گروه (دیگری) از عربهای بادیه نشین ایمان بخدا و روز رستاخیز دارند، و آنچه را انفاق می‌کنند مایه تقرب نزد خدا، و دعاهای پیامبر میدانند، آگاه باشید اینها مایه تقرب آنها است، خداوند به زودی آنان را در رحمت خود وارد خواهد ساخت، چرا که خداوند آمرزنده و مهربان است.»

۲.۱۸ - رحمت خدا


بهره‌مندى از رحمت الهى از آثار انفاق در راه خدا:
«وَمِنَ الأَعْرَابِ مَن يُؤْمِنُ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَيَتَّخِذُ مَا يُنفِقُ قُرُبَاتٍ عِندَ اللّهِ وَصَلَوَاتِ الرَّسُولِ أَلا إِنَّهَا قُرْبَةٌ لَّهُمْ سَيُدْخِلُهُمُ اللّهُ فِي رَحْمَتِهِ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ؛گروه (دیگری) از عربهای بادیه نشین ایمان به خدا و روز رستاخیز دارند، و آنچه را انفاق می‌کنند مایه تقرب نزد خدا، و دعاهای پیامبر میدانند، آگاه باشید اینها مایه تقرب آنها است، خداوند به زودی آنان را در رحمت خود وارد خواهد ساخت، چرا که خداوند آمرزنده و مهربان است.»

۲.۱۹ - رستگاری


انفاق، دست‌مايه‌اى براى وصول به فلاح و رستگارى:
۱. «الَّذِينَ ... مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ • ... وَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛(پرهیزکاران) آنها هستند ... از تمام نعمتها و مواهبی که به آنها روزی دادهایم انفاق می‌کنند ... آنها رستگارانند.»
۲. «فَاتَّقُوا اللَّهَ ... وَأَنفِقُوا خَيْرًا لِّأَنفُسِكُمْ وَمَن يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛بنابراین ... تقوای الهی پیشه کنید، ... و انفاق کنید که برای شما بهتر است، و آنها که از بخل و حرص خویشتن مصون بمانند رستگار و پیروزند.»

۲.۲۰ - صداقت


انفاق مال مورد علاقه، زمينه‌اى براى وصول به صداقت:
«... وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّآئِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ ... أُولَئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا ...؛... و مال (خود) را با علاقه‌ای که به آن دارند به خویشاوندان و یتیمان و مسکینان و واماندگان در راه و سائلان و بردگان انفاق می‌کنند، ... اینها کسانی هستند که راست می‌گویند (و گفتار و رفتار و اعتقادشان هماهنگ است)....»

۲.۲۱ - فرجام نیک


انفاق‌هاى پيدا و پنهان، از عوامل نيك فرجامى:
«وَالَّذِينَ ... وَأَنفَقُواْ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلاَنِيَةً وَيَدْرَؤُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ أُوْلَئِكَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ؛و آنها که ... از آنچه به آنها روزی داده‌ایم، در پنهان و آشکار، انفاق می‌کنند، و با حسنات، سیئات را از میان می‌برند، پایان نیک سرای دیگر از آن آنهاست.»

۲.۲۲ - محبت خدا


انفاق در راه خدا و تأمين نيازهاى جهاد، درپى‌دارنده محبّت و دوستى خداوند:
۱. «وَأَنفِقُواْ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَلاَ تُلْقُواْ بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ وَأَحْسِنُوَاْ إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ؛ و در راه خدا انفاق كنيد؛ و با ترك انفاق، خود را به دست خود، به هلاكت نيفكنيد؛ و نيكى كنيد كه خداوند، نيكوكاران را دوست مى‌دارد.»
۲. «الَّذِينَ يُنفِقُونَ فِي السَّرَّاء وَالضَّرَّاء ... وَاللّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ؛همانها که در توانگری و تنگدستی انفاق می‌کنند... و خدا نیکوکاران را دوست دارد.»

۲.۲۳ - مقام بر


رسيدن به مقام برّ، در پى انفاق از مال مورد علاقه:
«لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَ...؛هرگز به (حقیقت) نیکوکاری نمی‌رسید مگر اینکه از آنچه دوست می‌دارید (در راه خدا) انفاق کنید....»

۲.۲۴ - مقام مخبتین


وصول به مقام مخبتين از آثار انفاق مال:
«... وَبَشِّرِ الْمُخْبِتِينَ • الَّذِينَ ... وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ؛... و بشارت ده متواضعان و تسلیم شوندگان را. همانها که ... از آنچه روزیشان داده‌ایم انفاق می‌کنند.»

۲.۲۵ - هدایت


انفاق، از زمينه‌هاى راه‌يابى به هدایت پروردگار:
«الَّذِينَ ... وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ • أُوْلَئِكَ عَلَى هُدًى مِّن رَّبِّهِمْ؛همان كسانى كه ... و از نعمتهايى كه به آنان روزى داده‌ايم انفاق مى‌كنند. آنان بر طريق هدايت پروردگارشانند و رستگاران آنها هستند.»

۳ - پانویس


 
۱. بقره/سوره۲، آیه۱۹۵.    
۲. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۵.    
۳. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۲۳۰.    
۴. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۲، ص ۹۳.    
۵. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۳۵.    
۶. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۱۷۹.    
۷. انفال/سوره۸، آیه۶۰.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۷، ص۲۲۱.    
۹. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۹، ص۱۵۱.    
۱۰. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۲، ص۳۱۱.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۴۸۷.    
۱۲. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۲، ص۱۶۴.    
۱۳. نور/سوره۲۴، آیه۲۲.    
۱۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۴، ص ۴۱۵.    
۱۵. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱۵، ص۱۳۴.    
۱۶. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۳، ص۴۲۶.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۷، ص۲۳۴.    
۱۸. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۳، ص۵۸۳.    
۱۹. بقره/سوره۲، آیه۲۶۲.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۱۷.    
۲۱. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۲، ص۵۹۶.    
۲۲. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص ۲۹۵.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۱۸۱.    
۲۴. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۲۸۳.    
۲۵. بقره/سوره۲، آیه۲۶۵.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۲۵.    
۲۷. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۲، ص ۵۹۹.    
۲۸. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص ۲۹۶.    
۲۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص ۱۸۷.    
۳۰. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۲۸۵.    
۳۱. بقره/سوره۲، آیه۲۷۴.    
۳۲. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص ۳۶۰.    
۳۳. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۲، ص۶۱۴.    
۳۴. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص ۳۰۰- ۳۰۱.    
۳۵. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص ۲۰۴.    
۳۶. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۲۹۰.    
۳۷. ابن عاشور، طاهر بن محمد، تفسیر التحریر والتنویر، ج۳، ص۷۷.    
۳۸. لیل/سوره۹۲، آیه۵.    
۳۹. لیل/سوره۹۲، آیه۷.    
۴۰. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۷۳.    
۴۱. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۲۰، ص۵۰۹.    
۴۲. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۷، ص۴۹۶.    
۴۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۳۷۶.    
۴۴. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۵، ص۵۸۹.    
۴۵. بقره/سوره۲، آیه۲۶۷.    
۴۶. بقره/سوره۲، آیه۲۶۸.    
۴۷. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۳۱.    
۴۸. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۲، ص۶۰۳.    
۴۹. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۲۹۷.    
۵۰. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۱۹۱.    
۵۱. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص ۲۸۵.    
۵۲. آل عمران/سوره۳، آیه۱۳۴.    
۵۳. آل عمران/سوره۳، آیه۱۳۶.    
۵۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۳، ص۱۱۷.    
۵۵. تطباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۴، ص۲۸.    
۵۶. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۳۸۱.    
۵۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۳۹۲.    
۵۸. مائده/سوره۵، آیه۱۲.    
۵۹. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۴، ص۳۰۹- ۳۱۰.    
۶۰. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۵، ص۳۹۰.    
۶۱. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۲، ص۲۱.    
۶۲. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۲۹۵- ۲۹۶.    
۶۳. انفال/سوره۸، آیه۳.    
۶۴. انفال/سوره۸، آیه۴.    
۶۵. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۷، ص۸۸.    
۶۶. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۹، ص۱۱.    
۶۷. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۲، ص۲۶۸.    
۶۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۴۲۷.    
۶۹. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۲، ص۱۲۱.    
۷۰. توبه/سوره۹، آیه۹۹.    
۷۱. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۸، ص۹۵.    
۷۲. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۹، ص۵۰۳.    
۷۳. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۲، ص۳۶۹.    
۷۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۱۰.    
۷۵. تغابن/سوره۶۴، آیه۱۷.    
۷۶. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۴، ص۲۱۱.    
۷۷. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱۹، ص۵۱۹.    
۷۸. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۷، ص۲۱۳.    
۷۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۳۴- ۳۵.    
۸۰. منافقون/سوره۶۳، آیه۱۰.    
۸۱. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۴، ص۱۷۳.    
۸۲. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱۹، ص۴۹۱.    
۸۳. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۷، ص۲۰۲.    
۸۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۲۵.    
۸۵. آل عمران/سوره۳، آیه۱۳۴.    
۸۶. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۳، ص۱۱۷.    
۸۷. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۴، ص۲۸.    
۸۸. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۳۸۱.    
۸۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۳۹۲.    
۹۰. بقره/سوره۲، آیه۲۷۰.    
۹۱. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۴۳.    
۹۲. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۲، ص۶۰۸.    
۹۳. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۲۹۹.    
۹۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۱۹۵.    
۹۵. بقره/سوره۲، آیه۲۷۲.    
۹۶. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۴۹.    
۹۷. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۲، ص۶۱۱.    
۹۸. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۳۰۰.    
۹۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۲۰۰.    
۱۰۰. محمد/سوره۴۷، آیه۳۸.    
۱۰۱. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۱، ص۴۹۶.    
۱۰۲. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱۸، ص۳۷۴.    
۱۰۳. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۶، ص۴۸۵.    
۱۰۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۹، ص۱۸۰.    
۱۰۵. تغابن/سوره۶۴، آیه۱۶.    
۱۰۶. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۴، ص۲۰۹.    
۱۰۷. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱۹، ص۵۱۸.    
۱۰۸. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۷، ص۲۱۲.    
۱۰۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۳۴.    
۱۱۰. بقره/سوره۲، آیه۲۴۵.    
۱۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۲۲۴.    
۱۱۲. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۲، ص۴۳۱- ۴۳۲.    
۱۱۳. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۲۷۳.    
۱۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۱۳۵.    
۱۱۵. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۲۴۳.    
۱۱۶. بقره/سوره۲، آیه۲۶۱.    
۱۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۱۲.    
۱۱۸. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۲، ص۵۹۱.    
۱۱۹. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۲۹۵.    
۱۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۱۷۹.    
۱۲۱. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۲۸۲.    
۱۲۲. بقره/سوره۲، آیه۲۶۵.    
۱۲۳. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۲۵.    
۱۲۴. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۲، ص ۵۹۹.    
۱۲۵. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص ۲۹۶.    
۱۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص ۱۸۷.    
۱۲۷. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۲۸۵.    
۱۲۸. بقره/سوره۲، آیه۲۶۷.    
۱۲۹. بقره/سوره۲، آیه۲۶۸.    
۱۳۰. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۳۱.    
۱۳۱. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۲، ص۶۰۳.    
۱۳۲. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۲۹۷.    
۱۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۱۹۱.    
۱۳۴. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص ۲۸۵.    
۱۳۵. نساء/سوره۴، آیه۳۹.    
۱۳۶. نساء/سوره۴، آیه۴۰.    
۱۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۳، ص۴۲۹.    
۱۳۸. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۴، ص۵۶۱.    
۱۳۹. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۴۵۱.    
۱۴۰. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۸۶.    
۱۴۱. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۴۸۱.    
۱۴۲. حدید/سوره۵۷، آیه۱۱.    
۱۴۳. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۳، ص۳۲۱.    
۱۴۴. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱۹، ص۲۷۰- ۲۷۱.    
۱۴۵. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۷، ص۱۱۱.    
۱۴۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۹، ص۳۹۰.    
۱۴۷. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۵، ص۲۳۹.    
۱۴۸. حدید/سوره۵۷، آیه۱۸.    
۱۴۹. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۳، ص۳۴۳.    
۱۵۰. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱۹، ص۲۸۵.    
۱۵۱. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۷، ص۱۱۴.    
۱۵۲. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۹، ص۳۹۳.    
۱۵۳. تغابن/سوره۶۴، آیه۱۶.    
۱۵۴. تغابن/سوره۶۴، آیه۱۷.    
۱۵۵. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۴، ص۲۰۹.    
۱۵۶. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱۹، ص۵۱۸.    
۱۵۷. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۷، ص۲۱۲.    
۱۵۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۳۴.    
۱۵۹. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۴، ص۲۱۱.    
۱۶۰. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱۹، ص۵۱۹.    
۱۶۱. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۷، ص۲۱۳.    
۱۶۲. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۳۴- ۳۵.    
۱۶۳. بقره/سوره۲، آیه۲۷۲.    
۱۶۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۴۹.    
۱۶۵. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۲، ص۶۱۲.    
۱۶۶. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۳۰۰.    
۱۶۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۲۰۰.    
۱۶۸. لیل/سوره۹۲، آیه۱۸ - ۲۰.    
۱۶۹. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۷۹.    
۱۷۰. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۲۰، ص۵۱۶.    
۱۷۱. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۷، ص۴۹۸.    
۱۷۲. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۳۷۷.    
۱۷۳. فاطر/سوره۳۵، آیه۲۹.    
۱۷۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۸، ص۲۵۰.    
۱۷۵. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱۷، ص۶۰.    
۱۷۶. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۶، ص۱۲۸.    
۱۷۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۸، ص۲۴۳.    
۱۷۸. فاطر/سوره۳۵، آیه۲۹.    
۱۷۹. فاطر/سوره۳۵، آیه۳۰.    
۱۸۰. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۸، ص۲۵۲.    
۱۸۱. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱۷، ص۶۰.    
۱۸۲. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۶، ص۱۲۸.    
۱۸۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۸، ص۲۴۳.    
۱۸۴. تغابن/سوره۶۴، آیه۱۷.    
۱۸۵. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه ج۲۴، ص۲۱۱.    
۱۸۶. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱۹، ص۵۱۹.    
۱۸۷. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۷، ص۲۱۳.    
۱۸۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۳۴- ۳۵.    
۱۸۹. توبه/سوره۹، آیه۹۹.    
۱۹۰. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۸، ص۹۵.    
۱۹۱. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۹، ص۵۰۳.    
۱۹۲. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۲، ص۳۶۹.    
۱۹۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۱۰.    
۱۹۴. بقره/سوره۲، آیه۱۷۷.    
۱۹۵. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱، ص۵۹۹.    
۱۹۶. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱، ص۶۴۹.    
۱۹۷. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۲۱۴.    
۱۹۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۴۸۲.    
۱۹۹. لیل/سوره۹۲، آیه۱۷.    
۲۰۰. لیل/سوره۹۲، آیه۱۸.    
۲۰۱. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۷۹.    
۲۰۲. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۲۰، ص۵۱۵.    
۲۰۳. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۷، ص۴۹۸.    
۲۰۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۳۷۷.    
۲۰۵. بقره/سوره۲، آیه۲۶۱.    
۲۰۶. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۱۲.    
۲۰۷. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۲، ص۵۹۱.    
۲۰۸. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۲۹۵.    
۲۰۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۱۷۹.    
۲۱۰. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۲۸۲.    
۲۱۱. بقره/سوره۲، آیه۲۶۵.    
۲۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۲۵.    
۲۱۳. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۲، ص ۵۹۹.    
۲۱۴. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص ۲۹۶.    
۲۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص ۱۸۷.    
۲۱۶. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۲۸۵.    
۲۱۷. بقره/سوره۲، آیه۲۵۴.    
۲۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱، ص۲۲۵.    
۲۱۹. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۲، ص۴۹۲.    
۲۲۰. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۲۸۱.    
۲۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۱۵۵.    
۲۲۲. ابراهیم/سوره۱۴، آیه۳۱.    
۲۲۳. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۰، ص۳۴۹.    
۲۲۴. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱۲، ص۸۲.    
۲۲۵. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۳، ص۸۸.    
۲۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۶، ص۷۸.    
۲۲۷. منافقون/سوره۶۳، آیه۱۰.    
۲۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۴، ص۱۷۳.    
۲۲۹. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱۹، ص۴۹۱.    
۲۳۰. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۷، ص۲۰۲.    
۲۳۱. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۲۵.    
۲۳۲. سبا/سوره۳۴، آیه۳۹.    
۲۳۳. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۸، ص۱۱۶.    
۲۳۴. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱۶، ص۵۸۰.    
۲۳۵. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۴، ص۲۲۳.    
۲۳۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۸، ص۲۲۲.    
۲۳۷. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۴، ص۳۳۹.    
۲۳۸. توبه/سوره۹، آیه۹۹.    
۲۳۹. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۸، ص۹۵.    
۲۴۰. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۹، ص۵۰۳.    
۲۴۱. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۲، ص۳۶۹.    
۲۴۲. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۱۰.    
۲۴۳. توبه/سوره۹، آیه۹۹.    
۲۴۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۸، ص۹۵.    
۲۴۵. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۹، ص۵۰۳.    
۲۴۶. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۲، ص۳۶۹.    
۲۴۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۱۰.    
۲۴۸. بقره/سوره۲، آیه۳.    
۲۴۹. بقره/سوره۲، آیه۵.    
۲۵۰. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱، ص۷۰.    
۲۵۱. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱، ص۶۹.    
۲۵۲. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۹۲- ۹۳.    
۲۵۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۸۳.    
۲۵۴. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۳۲.    
۲۵۵. تغابن/سوره۶۴، آیه۱۶.    
۲۵۶. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۴، ص۲۰۹.    
۲۵۷. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱۹، ص۵۱۸.    
۲۵۸. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۷، ص۲۱۲.    
۲۵۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۳۴.    
۲۶۰. بقره/سوره۲، آیه۱۷۷.    
۲۶۱. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱، ص۵۹۹.    
۲۶۲. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱، ص۶۴۹.    
۲۶۳. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۲۱۴.    
۲۶۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۴۸۲.    
۲۶۵. رعد/سوره۱۳، آیه۲۲.    
۲۶۶. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۰، ص۱۹۰.    
۲۶۷. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱۱، ص۴۷۳.    
۲۶۸. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۳، ص۶۷.    
۲۶۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۶، ص۳۴.    
۲۷۰. بقره/سوره۲، آیه۱۹۵.    
۲۷۱. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۵.    
۲۷۲. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۲۳۰.    
۲۷۳. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۲، ص۹۳.    
۲۷۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۳۵.    
۲۷۵. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۱۷۹.    
۲۷۶. آل عمران/سوره۳، آیه۱۳۴.    
۲۷۷. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۳، ص۱۱۷.    
۲۷۸. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۴، ص۲۸.    
۲۷۹. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۳۸۱.    
۲۸۰. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۳۹۲.    
۲۸۱. آل عمران/سوره۳، آیه۹۲.    
۲۸۲. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۳، ص۱۱.    
۲۸۳. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۳، ص۵۳۲.    
۲۸۴. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۳۵۵.    
۲۸۵. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۳۴۳.    
۲۸۶. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۲۳۸.    
۲۸۷. حج/سوره۲۲، آیه۳۴.    
۲۸۸. حج/سوره۲۲، آیه۳۵.    
۲۸۹. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۴، ص۱۰۱.    
۲۹۰. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱۴، ص۵۲۹.    
۲۹۱. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۳، ص۳۷۹.    
۲۹۲. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۷، ص۱۵۱.    
۲۹۳. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۳، ص۴۹۷.    
۲۹۴. بقره/سوره۲، آیه۳.    
۲۹۵. بقره/سوره۲، آیه۵.    
۲۹۶. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱، ص۷۰.    
۲۹۷. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱، ص۶۹.    
۲۹۸. فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، تفسیر الصافی، ج۱، ص۹۲- ۹۳.    
۲۹۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۸۳.    
۳۰۰. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۳۲.    


۴ - منبع


مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۵، ص۲۵۴، برگرفته از مقاله «آثار انفاق».    


رده‌های این صفحه : انفاق | موضوعات قرآنی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.